U cilju boljeg razumijevanja poslovanja kompanije Lykos Balkan Metals, donosimo vam ekskluzivni intervju sa eminentnim stručnjakom iz sfere geologije, gospodinom Rajkom Kondžulovićem.
Gospodine Kondžuloviću, kako se postaje geolog? Kako ste Vi postali geolog i kako ste se odlučili da krenete tim putem?
U stručnom smislu geolog se postaje školovanjem, odnosno završavanjem nekog fakulteta na kome se izučavaju geološke nauke (rudarskog, rudarsko-geološkog, naftno-geološkog itd.). U profesionalnom pogledu, geolog se postaje motivisanim i odgovornim radom u oblasti za koju se tokom školovanja ili tokom geoloških istraživanja opredelite.
Posle završene gimnazije upisao sam se na Rudarsko-geološki fakultet u Beogradu jer sam se sa geološkim istraživanjima upoznao na neki način još u ranom detinjstvu. Naime, u mom rodnom kraju (okolina Aranđelovca) 60-tih do 80-tih godina prošlog veka vršena su obimna geološka istraživanja urana i kalaja. Viđao sam geologe na terenu, bili su cenjeni i poštovani od strane lokalnog stanovništva. Kao detetu, bilo mi je zanimljivo kako oni pronalaze nešto što je nevidljivo i duboko u zemlji.
Kompanija Lykos Balkan Metals već neko vrijeme vrši geološka istraživanja na teritorijama opština Mrkonjić Grad i Jezero. Kakva su Vaša zapažanja poslije obilaska istražnog prostora?
Kompanija Lykos Balkan Metals je u prethodnom periodu došla do veoma značajnih rezultata tokom geoloških istaživanja na području opština Mrkonjić Grad i Jezero. Sadržaji zlata koji su registrovani u uzorcima na površini terena na nekoliko lokacija su izuzetno zanimljivi, pre svega zato što do sada nije bilo podataka o prisustvu zlata na ovim terenima. Pored sadržaja zlata i sve ostale informacije do kojih su došli geolozi kompanije Lykos Balkan Metals tokom geoloških istraživanja ocenjujem kao pozitivne u smislu ekonomske opravdanosti za dalja geološka istraživanja na ovom području.
Vaša karijera je višedecenijska, a iza sebe imate mnogo sjajnih rezultata. Da li ste u karijeri već imali iskustva sa većim nalazištima zlata ili drugim nalazištima sličnih plemenitih metala?
Radio sam na više projekata geoloških istraživanja raznih metala, uglja i nemetala u Srbiji i svetu (Makedonija, Mongolija, Albanija, Maroko). Na istraživanjima zlata radio sam u Mongoliji i Srbiji (područje Blagojevog Kamena u istočnoj Srbiji). Takođe, vršio sam obradu rezultata dugogodišnjih geoloških istraživanja kanadske kompanije Dundee Precious Metals i rukovodio izradom elaborata o rezervama zlata u novopronađenim ležištima u istočnoj Srbiji.
Pored istraživanja zlata radio sam na istraživanju urana u Mongoliji, bakra u Srbiji i Makedoniji, olova i cinka u Maroku i Srbiji kao i drugih mineralnih sirovina u Srbiji i inostranstvu. Projekti geoloških istraživanja na kojima sam učestvovao ili njima rukovodio bili su u različitim fazama razvoja istraživačkog procesa tako da i rezultate treba ocenjivati u skladu sa fazama istraživanja. U okviru svih tih pomenutih istraživanja bilo je dosta dobrih rezultata – pronalaženja i izdvajanja područja perspektivnih za geološka istraživanja, pronalaženja novih resursa, uvećanje rezervi rude u rudnicima u eksploataciji i sl.
Kakva je Vaša procjena potencijalnih rezervi zlata u opštinama Jezero i Mrkonjić Grad?
Početni rezultati do kojih je došla kompanija Lykos Balkan Metals su veoma značajni. Prvo, zato jer se radi o potpuno novim, do sada nepoznatim podacima o pojavama zlata na ovom području. Drugo, neki sadržaji zlata koji su utvrđeni u uzorcima na površini terena su izuzetno visoki i prevazilaze nivoe tzv. geohemijskih anomalija, što ukazuje na ekonomski značajne sadržaje zlata.
S obzirom na to da se radi o početnim fazama i rezultatima istraživanja teško je i nezahvalno dati procenu potencijalnih resursa (rezervi) zlata. Pored ovih i ostali podaci dobijeni istraživanjima, a koji se odnose na geološki sastav i građu terena, ukazuju da postoje uslovi za pronalaženje ekonomski značajnih resursa zlata za šta su neophodna dalja detaljna istraživanja. Takođe, pored lokacija na kojima su već utvrđeni sadržaji zlata postoje indicije da se i na drugim delovima područja odobrenog za istraživanje mogu pronaći nove pojave zlata.
Koja je potencijalna ekonomska dobit za lokalne zajednice u slučaju otkrivanja većih rezervi zlata?
O potencijalnim ekonomskim benefitima za lokalnu i širu društvenu zajednicu može se govoriti samo u slučaju pronalaska ležišta koja se u ekonomskom smislu mogu rentabilno eksploatisti. Za pronalaženje i definisanje ležišta neophodna su obimna i dugogodišnja geološka istraživanja, ispitivanja, studijske analize i slično. U slučaju pronalaska ležišta i verifikacije rezervi zlata od strane organa državne uprave sledi veoma složen i dugotrajni postupak otvaranja rudnika (ukoliko postoji interesovanje investitora).
Pored direktne uposlenosti i prihoda u vidu plata, poreza i doprinosa, veoma su važne i ostale aktivnosti koje generiše rad : snabdjevanje potrošnim materijalom, razne uslužne delatnosti koje se obavljaju na lokalnom nivou u smislu izvođača radova, prenoćišta, restorana, benzinskih pumpi i dr.
Kako komentarišete sve učestalije kritike i napade, koje tvrde da geološka istraživanja negativno utiču na životnu sredinu?
Geološka istraživanja mineralnih sirovina su privredna delatnost čiji je cilj između ostalog pronalaženje ležišta koja imaju ekonomski značaj, odnosno mogu se rentabilno eksploatisati. Smatram da ljudi povezuju delatnost geoloških istraživanja sa eksploatacijom, odnosno otvaranjem rudnika i onda se protestuje “u paketu”.
Ove delatnosti treba posmatrati odvojeno, jer se primenjena geološka istraživanja izvode i za druge namene, a prema svetskim iskustvima samo nekoliko procenata projekata istraživanja dovedu i do otvaranja rudnika iz raznoraznih razloga.
Mislim da u današnje vreme građani olako prihvataju razne informacije ili poluinformacije koje se vrlo lako i brzo plasiraju od strane raznih eko-aktivista. Činjenica je da je mnogo lakše aktivirati građane na neki protest protiv nečega što će, po tvrdnjama aktivista, ugroziti životni sredinu, zdravlje i drugo, nego u neku konkretnu ekološku akciju: da se prikupi smeće i otpad po ulicama, parkovima, pored puteva, pored reka ili u edukaciju o odgovornom ponašanju ljudi prema životnoj sredini. Svedoci smo da smo u svakodnevnom životu, mi kao pojedinci, veoma nemarni i neodgovorni prema životnoj sredini na bezbroj načina.
Suština je da su ljudi u tom pogledu de facto licemerni. Pre svega, mnoge neodmerene reakcije potiču iz neznanja ili povodljivosti. Svi su danas protiv rudarstva, a u novije vreme i protiv geoloških istraživanja. Moramo shvatiti da je korišćenje mineralnih resursa (metala i nemetala) dovelo do civilazijskog i tehnološkog nivoa na kom danas živimo. Da li smo i koliko spremni da se odreknemo svega što potiče iz rudarstva: struje, tehničkih uređaja u domaćinstvu, automobila i drugih transportnih sredstava, modernog građevinarstva, putogradnje, mobilnih telefona itd. Svega toga ne bi bilo bez uglja, nafte, gvožđa, bakra, zlata, retkih metala, različitih vrsta stena, kvarca, glina, peska, šljunka i mnogo drugih sirovina koje se dobijaju rudarskom industrijom. Mnogi npr. danas govore i propisuju rokove za uvođenje automobila na električni pogon, a svi prećutkuju koja se sirovina koristi za dobijanje baterija koje ih pokreću. Reč je upravo o inkriminisanom litijumu.
Da li je negdje u svijetu zabilježen podatak da su geološka istraživanja ugrozila životnu okolinu?
Nije mi poznat podatak da su neka od primenjenih geoloških istraživanja – hidrogeološka, geotehnička, istraživanja mineralnih sirovina i dr., ugrozila životnu sredinu. Tokom izvođenja nekih istražnih radova (istražni raskopi i istražne bušotine) vrši se manja degradacija životne sredine, pre svega zemljišta: izrada plitkih kanala (raskopa), priprema platformi na lokacijama za bušenje, izrada pristupnih puteva. Obaveza je i praksa da se nakon završetka radova teren vrati u prvobitno stanje: da se izvrši zatrpavanje kanala, ravnanje mesta za bušenje i sl. Tokom izvođenja ovih radova primenjuju se sve mere zaštite životne sredine od nekontrolisanog ispuštanja isplake, goriva, ulja, maziva i drugog otpada.
Šta biste poručili zabrinutim građanima, a šta onima koji svakodnevno šire dezinformacije, te nerijetko i na ličnom planu dovode u pitanje stručnost geologa, pa samim tim i njihovo dostojanstvo?
Zaista nema opravdanih razloga da građani budu zabrinuti zbog izvođenja geoloških istraživanja. Ova istraživanja doprinose poznavanju geoloških sredina, mineralne potencijalnosti i svih drugih karakteristika koje mogu biti samo od koristi kako za lokalnu tako i za širu društvenu zajednicu.
Neretko, ekstremno nastrojeni aktivisti direktno prozivaju geologe preko raznih medija kao “štetne elemente” ovog društva, ometaju njihov rad, ne dozvoljavaju prolaz javnim putevima, legitimišu ih, verbalno maltretiraju, upućuju otvorene pretnje pa čak i fizički ugrožavaju ljude koji profesionalno obavljaju svoj posao. Geološka istraživanja su naše zanimanje od koga živimo mi i naše porodice. Rad na terenu je naš posao i naše aktivnosti nisu nelegalne – mi smo “izvođači radova” na projektima geoloških istraživanja koje su po zakonskoj proceduri odobrili nadležni državni organi.
BS